Jeszcze skuteczniej śledź swoje wydatki. Twoje własne drzewo kategorii

Z czym kojarzy się budżet domowy? Najczęściej z tabelami, wykresami, kwotami przepisanymi z paragonów, przelewów i transakcji kartowych. Z wydatkami przedstawionymi w uporządkowany sposób i pozwalający na analizę własnej sytuacji finansowej i wyciąganie wniosków na przyszłość.

Aby ten porządek zachować, potrzebna jest dobrze zaprojektowana lista kategorii wydatków. Samo zbieranie paragonów i zapisywanie wydatków nie wystarczy do stworzenia dobrego budżetu domowego. Trzeba je jeszcze sensownie opisać.

W Kontomierzu proponujemy pewną domyślną kategoryzację wydatków. Wydaje nam się, że jest ona na tyle uniwersalna i użyteczna, że sprawdzi się w wielu przypadkach. Wiemy jednak też, że każda sytuacja jest inna, że są pewne niuanse, których wystandaryzowana lista kategorii nie wychwyci.

Z tego powodu nasza aplikacja pozwala na edytowanie drzewka kategorii. Możecie dostosować zaproponowaną przez nas listę do własnych potrzeb – lub stworzyć własną całkowicie od nowa.

Jakimi zasadami się kierować przy tworzeniu własnego, „autorskiego” systemu kategoryzacji wydatków? Jakie informacje i korzyści da nam czytelna kategoryzacja wydatków? I czy tworzenie takiej listy koniecznie musi być trudne i czasochłonne?

Zacznijmy od tego, dlaczego w ogóle warto rozdzielać własne wydatki do różnych szufladek, zamiast wrzucać wszystko do jednego worka. Co możemy zyskać dzięki systematycznemu rozdzielaniu własnych wydatków między stworzone przez siebie kategorie?

• dowiadujemy się nie tylko ile pieniędzy wydajemy, ale też jak i na co
• możemy ustalać sobie limity na konkretne kategorie wydatków, by później monitorować czy aby na pewno mieścimy się w ustalonych wcześniej kwotach
• możemy wdrażać i śledzić plan oszczędności w poszczególnych kategoriach
• zapewniamy sobie pełną wiedzę o strukturze wydatków naszego gospodarstwa domowego
• widzimy, które wydatki są u nas stałe i nie do ruszenia, a z którymi możemy coś zrobić (ograniczać)
• miesięczne podsumowanie wydatków w danych kategoriach czasem potrafi naprawdę otworzyć oczy na pewne prawidłowości i problemy w budżecie domowym

Jak zacząć? Jak zwykle przy wprowadzaniu nowych nawyków do swojego życia – warto zacząć powoli i od małych kroków.

Lista kategorii zaproponowana przez nas w Kontomierzu może być całkiem dobrym punktem wyjścia. Śledziliście wydatki w aplikacji już od kilku miesięcy? Przyjrzyjcie się ich strukturze – czy są jakieś kategorie, których w ogóle nie używacie? Albo takie, które na pewno nie będą miały u Was żadnego zastosowania w przyszłości? To będą pierwsi kandydaci do wycięcia, gdy będziecie chcieli „odchudzić” własne drzewko kategorii.

Może czegoś brakuje? W Kontomierzu możecie dodawać całe nowe grupy jak i pojedyncze kategorie wewnątrz istniejących grup.

A może chcecie stworzyć taką listę całkiem od nowa, tak aby była ona naprawdę „własna” i idealnie dostosowana do Waszej sytuacji finansowej? Poniżej znajdziecie pięć wskazówek co do tego, jak powinny wyglądać skuteczne kategorie wydatków.

„Skuteczne”, czyli spełniające swój podstawowy cel – jednoznaczne porządkowanie domowego budżetu i umożliwienie analizy własnych wydatków i sytuacji finansowej.

Jakie powinny być kategorie wydatków?

1. Celowe. Podstawową zasadą tworzenia kategorii wydatków jest to, by każda taka kategoria dawała nam informacje o obszarze budżetu, który chcemy śledzić. Przykładowo: jeżeli wiesz, że chcesz oszczędzać energię, to w swoim budżecie powinieneś ująć taką właśnie kategorię – aby widzieć, czy Twoje działania przynoszą zamierzony skutek.

2. Czytelne. Nazwij swoje kategorie tak, aby nie zastanawiać się potem co właściwie one znaczą i jakie wydatki obejmują.

3. Użyteczne. Łatwo ulec pokusie i próbować stworzyć od samego początku w pełni kompletną listę kategorii wydatków. Siadasz przy biurku i zaczynasz wymyślać na co można w życiu wydawać pieniądze – i z każdego takiego pomysłu tworzysz osobną kategorię. Kończy się to listą, gdzie szereg kategorii będzie niewykorzystywana.

Tu najlepszą pomocą będzie historia budżetu w Kontomierzu – na jej podstawie dokładnie określisz, które kategorie wykorzystujesz, a które nie.

4. Wzajemnie się wykluczające. Kategorie nie powinny „nachodzić na siebie”. Powinny być rozdzielne, bez wspólnych obszarów. W ten sposób unikniesz sytuacji, gdy z paragonem w ręku będziesz zastanawiać się, czy przypisać dany wydatek do kategorii A czy B. Są tu jednak pewne wyjątki – o nich poniżej.

5. Wyczerpujące. Wydatki we wszystkich Twoich kategoriach powinny ostatecznie sumować się do 100% wydatków w danym miesiącu. To najczęściej powoduje konieczność stworzenia także kategorii „inne”, w której lądować będą wszystkie te zakupy, których nie da się przypisać nigdzie indziej.

Warto co jakiś czas monitorować to, co dzieje się w tych „innych”. Jeżeli wydatki w tej kategorii dochodzą do około 10% miesięcznego budżetu, to jest to sygnał do tego, by zastanowić się czy nie da się wyodrębnić jakiejś nowej kategorii.

Fot. Flickr / Sheila in Moonducks